مخاطرات انسانی

تألیف دکتر محسن جان پرور و دکتر اکرم تقی زاده ساروکلایی

جهان با سرعتی شتابان در حال تغییر و تحول است و در این گذر شاهد شکل­گیری عرصه­ها و بحث­های جدیدی پیرامون جهانی­شدن، فضای سایبر، مسائل زیست­محیطی و غیره می­باشد. این تحولات گسترده در هزاره سوم، صحنه­هایی بس تیره و تار و مخاطره­انگیز برای انسان به صورت خواسته و ناخواسته به همراه داشته است. فضای کنونی جهانی به گونه­ای است که انسان­ها را به صورت فزاینده­ای درگیر مخاطرات متعدد فردی، محلی، ملی، منطقه­ای و جهانی نموده و بر شدت آسیب­پذیری آن­ها افزوده و زندگی او را دچار فراز و فرودهای فراوانی کرده است. امروزه انسان با مخاطراتی روبرو است که از نظر ماهیتی متفاوت با مخاطرات نسل­های پیشین است. این مخاطرات و آسیب­ها به مراتب عظیم­تر، مهلک­تر و غیر قابل کنترل­تر از تهدیدات ناشی از مخاطرات طبیعی است. این امر سبب شده است که مخاطرات طبیعی نظیر زلزله، سیل، آتشفشان و حتی احتمال برخورد خرده سیاره­ها با زمین در سایه آن قرار گیرد و در مقایسه با آنها کم اهمیت­تر جلوه کنند. زیرا، پیشرفت علم به انسان قدرت گسترده­ای جهت نقش­آفرینی و بازیگری و ایجاد تغییرات محسوس در سطح کره زمین در هزاره جدید داده و سبب شده است که این عوامل در کنار یکدیگر بتوانند مخاطرات انسانی قرن حاضر یعنی قرن بیست و یکم را متفاوت­تر و برجسته­تر از قرن­های گذشته کنند و به صورت­های مختلف امنیت و آرامش انسان­ها را تحت شعاع قرار داده و در برخی مواقع از بین ببرند. افزایش این نوع مخاطرات در زندگی انسان­های قرن حاضر شناخت و مطالعه آنها را ضرورت بخشیده است. اهمیت شناخت این مخاطرات در ایجاد امنیت، ارتقاء آرامش، برنامه­ریزی­ها، آینده­نگری­ها، استفاده بهتر از منابع، حفظ تعادل اکولوژیک، حفظ محیط زیست، رفاه بیشتر انسان­ها و از همه مهمتر کاهش چالش­ها و ناامنی­ها است و با توجه به اینکه مخاطرات انسانی در سال­های اخیر افزایش قابل توجهی یافته است و مسائل و مشکلات فراوانی را چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم برای انسان به وجود آورده است در مطالعات جغرافیایی می­تواند جایگاه برجسته­ای را به خود اختصاص دهد. در این راستا، کتاب حاضر سعی دارد با رویکردی جغرافیایی مطالب کلی و اولیه­ای در زمینه مخاطرات انسانی در قرن بیست و یکم را بیان کند. همچنین سعی شده است که در کنار مثال­های واقعی، مثال­های ساده و بر اساس فضای کلاس بیان شود تا درک و فهم آنها برای دانشجویان و سایر خوانندگان آسان­تر باشد. این کتاب در قالب هشت فصل به صورت زیر تنظیم شده است:

فصل اول: برخی مفاهیم اولیه

فصل دوم: مخاطرات مکانی- فضایی

فصل سوم: مخاطرات اجتماعی و فرهنگی

فصل چهارم: مخاطرات اقتصادی

فصل پنجم: مخاطرات ناشی از مسائل سیاسی درون کشوری

فصل ششم: مخاطرات ناشی از مسائل سیاسی فراکشوری

فصل هفتم: مخاطرات زیست­محیطی

فصل هشتم: مخاطرات علمی و فناورانه

کتاب حاضر از سوی انتشارات انتخاب به چاپ رسیده است.

2